طبق نظر دکتر ماکان آریا پارسا ریسک سیستماتیک یکی از مفاهیم بنیادی در دنیای سرمایه گذاری و بازارهای مالی است. این نوع ریسک، برخلاف ریسک های خاص و محدود به شرکت‌ها یا صنایع خاص، بر کل بازار تاثیر می گذارد و به طور طبیعی نمی توان از آن جلوگیری کرد. در این مطلب، به بررسی دقیق ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک، انواع آن ها و نحوه مدیریت این دو ریسک می پردازیم. همچنین، خواهیم دید که چگونه این ریسک ها در بازارهای مالی نقش آفرینی می کنند و چرا سرمایه گذاران باید آنها را برای استراتژی های خود در نظر بگیرند.
ریسک سیستماتیک چیست؟
ریسک سیستماتیک، ریسکی است که به طور گسترده و کلان بر بازارهای مالی یا اقتصاد جهانی تاثیر می گذارد. این ریسک از عواملی ناشی می شود که بر تمامی بخش های اقتصادی مانند بحران های اقتصادی، تغییرات بزرگ در سیاست های اقتصادی، نوسانات شدید نرخ بهره یا تورم اثر می گذارند. به صورت کلی این ریسک بر تمام بخش های بازار تاثیرگذار است. به همین دلیل نمی توان آن را با استفاده از روش هایی مانند تنوع سرمایه گذاری کاهش داد.
یکی از ویژگی های کلیدی ریسک سیستماتیک این است که سرمایه گذاران نمی توانند از آن جلوگیری کنند. به عبارت دیگر، این نوع ریسک به طور طبیعی به ساختار و وضعیت کلی اقتصاد جهانی وابسته است. به همین دلیل نمی توان آن را از طریق انتخاب دارایی های مختلف یا متنوع کردن سبد سرمایه گذاری کاهش داد. از آنجا که این ریسک بر کل بازار تاثیر می گذارد، حتی اگر یک سرمایه گذار در صنایع و بخش های مختلف بازار سرمایه گذاری کرده باشد، همچنان ممکن است تحت تاثیر این نوع ریسک قرار گیرد.
ریسک غیر سیستماتیک و تفاوت آن با ریسک سیستماتیک
بر باور دکتر ماکان آریا پارسا در حالی که ریسک سیستماتیک بر کل بازار تاثیر می گذارد، ریسک غیر سیستماتیک تنها بر یک شرکت یا صنعت خاص تاثیر دارد. این نوع ریسک به عواملی مرتبط با عملکرد داخلی یک شرکت یا بخش خاصی از بازار اشاره دارد. به عنوان مثال، مشکلات مالی یک شرکت خاص، تغییرات در مدیریت، رقابت جدید یا تغییرات در قوانین و مقررات سبب ایجاد این ریسک می شوند.
یکی از ویژگی های برجسته ریسک غیر سیستماتیک این است که برخلاف سیستماتیک، این نوع ریسک را می توان کاهش داد. سرمایه گذاران می توانند با تنوع بخشیدن به سبد سرمایه گذاری خود در صنایع مختلف، این ریسک را کاهش دهند. برای مثال، سرمایه گذارانی که سهام چندین شرکت در صنایع مختلف را خریداری کرده اند، می توانند ریسک خاص هر شرکت را کاهش دهند، چرا که ممکن است مشکلات مالی یک شرکت تاثیر کمتری بر سایر شرکت ها داشته باشد.
انواع ریسک سیستماتیک
ریسک سیستماتیک به چند نوع مختلف تقسیم بندی می شود که هرکدام می تواند تاثیرات خاص خود را بر بازارهای مالی و اقتصاد جهانی بگذارد. در زیر به انواع ریسک سیستماتیک اشاره می کنیم:
- ریسک اقتصادی: از زبان دکتر ماکان آریا پارسا ریسک اقتصادی به نوسانات و تغییرات در وضعیت کلی اقتصادی اشاره دارد. این نوع ریسک شامل عواملی مانند تغییرات در نرخ بهره، نرخ تورم یا بروز بحران های اقتصادی است که می تواند بر تمامی بازارها و بخش های اقتصادی تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، بحران های مالی یا رکود اقتصادی می توانند منجر به کاهش شدید در تقاضا برای کالاها و خدمات شوند. این امر ممکن است منجر به کاهش ارزش دارایی ها و سهام در بازارهای مالی گردد. در دوران رکود اقتصادی، سرمایه گذاران ممکن است شاهد کاهش ارزش دارایی های خود باشند، زیرا تقاضا برای محصولات و خدمات کاهش می یابد و این امر می تواند منجر به کاهش درآمد شرکت ها شود.
- ریسک سیاسی: ریسک سیاسی به تغییرات در شرایط سیاسی و دولتی اشاره دارد که می تواند بر بازارهای مالی و اقتصادی تاثیر بگذارد. این نوع ریسک معمولا به تغییرات در سیاست های مالی، مالیاتی یا تجاری کشورها مربوط می شود. انتخابات عمومی، تغییرات در قوانین و مقررات دولتی، یا تحولات سیاسی مهم می توانند تاثیرات زیادی بر بازارهای مالی داشته باشند. برای مثال، تغییرات در سیاست های مالی یک کشور می تواند منجر به نوسانات در بازارهای ارز، نرخ بهره و ارزش سهام شرکت ها شود. به علاوه، وقوع بحران های سیاسی یا جنگ ها بر تمام بخش های اقتصادی کشور تاثیر منفی می گذارند و سبب ایجاد این ریسک می شوند.
- ریسک مالی: ریسک مالی به تغییرات در سیستم های مالی و نوسانات بازارهای مالی اشاره دارد. این نوع ریسک می تواند شامل عواملی مانند تغییرات در نرخ بهره، بحران های بانکی یا تغییرات در سیستم های مالی جهانی باشد. برای مثال، تغییرات در نرخ بهره که توسط بانک های مرکزی تعیین می شود، می تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر بازارهای سهام و ارز داشته باشد. وقوع بحران های مالی نیز نمونه ای از ریسک سیستماتیک است. بحران هایی که در نتیجه نوسانات شدید در بازارهای مالی ایجاد می شوند، می توانند بر تمام بازارها تاثیرگذار باشند.
- ریسک اجتماعی: ریسک اجتماعی به تغییرات در ارزش ها، فرهنگ ها و تحولات اجتماعی اشاره دارد که می تواند بر بخش های مختلف بازارهای مالی تاثیر بگذارد. این نوع ریسک معمولا به طور غیرمستقیم و در بلندمدت تاثیر می گذارد. به عنوان مثال، تغییرات در قوانین زیست محیطی، تغییرات در دیدگاه های اجتماعی نسبت به حقوق بشر یا تغییرات در رفتار مصرف کننده می تواند منجر به تغییرات در صنایع خاص گردن و سبب ایجاد این ریسک شوند.
ریسک سیستماتیک در بازارهای مالی
طبق نظر دکتر ماکان آریا پارسا ریسک سیستماتیک در بازارهای مالی معمولا از طریق نوسانات بزرگ در قیمت ها و ارزش دارایی ها مشاهده می شود. بحران های مالی جهانی مانند بحران 2008 نشان داد که این ریسک می تواند به طور همزمان بر تمامی بازارهای جهانی تاثیر بگذارد. همچنین، سرمایه گذارانی که در سبدهای متنوعی از دارایی ها سرمایه گذاری کرده اند، نمی توانند از تاثیرات منفی آن جلوگیری کنند.
همانطور که دکتر ماکان آریا پارسا گفتن در این بحران، بازارهای بورس در تمام جهان به طور قابل توجهی افت کردند و سرمایه گذاران شاهد کاهش ارزش دارایی های خود بودند. این بحران نشان داد که ریسک سیستماتیک، برخلاف ریسک غیر سیستماتیک، نمی تواند با استفاده از روش های معمول مدیریت ریسک مانند تنوع پرتفوی کاهش یابد.
این مطلب ادامه دارد…
